Xuất Huyết Tiêu Hóa Là Gì ?

Xuất Huyết Tiêu Hóa là biểu hiện của chảy máu đường tiêu hoá do nhiều nguyên nhân. Xuất huyết tiêu hoá là một cấp cứu nội khoa cần được xác định sớm, theo dõi và xử lý kịp thời để tránh tử vong cho người bệnh.

Xuất huyết tiêu hóa là cấp cứu nội và ngoại khoa hay gặp trong khi thời tiết giao mùa. Đây là hiện tượng máu chảy ra khỏi mạch máu, mà mạch máu ấy lại nằm trong ống tiêu hóa. Xuất huyết tiêu hóa gặp cả nam và nữ, bệnh hay gặp sau cảm cúm, hoặc dùng một số thuốc như aspirin, corticoid…, sau các sang chấn tâm lý mạnh… Trong trường hợp xuất huyết tiêu hóa cấp, nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Xuất Huyết Tiêu hóa Là Gì ?

• Là sự chảy máu có nguồn gốc từ đường tiêu hoá ra ngoài qua đường miệng (nôn ra máu) hoặc hậu môn (đi cầu ra máu).

Xuất huyết tiêu hoá có thể là kết quả của sự tổn thương thành mạch do:

• Viêm cấp chảy máu.

• Giảm tính thấm của thành mạch.

• Do phát triển ổ loét sâu vào mạch máu.

• Do giãn vỡ các mạch máu.

Nguyên nhân gây ra bệnh xuất huyết tiêu hóa:

Nhóm tại đường tiêu hoá

Nguyên nhân hay gặp:

• Loét dạ dày, tá tràng chiếm 50% các trường hợp XHTH cao.

• Viêm dạ dày do Stress, viêm dạ dày  ăn mòn (chiếm 10-20%).

• Giãn vỡ tĩnh mạch thực quản trong hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch gánh chiếm 15-20%.

• Hội chứng Mallory – Weiss (rách dọc niêm mạc đoạn cuối thực quản tâm vị do sự tăng áp lực ở ổ bụng đột ngột như: ho , nôn, cố gắng rặn…) chiếm 5-10%.

Nguyên nhân ít gặp:

• Ung thư dạ dày.

• Viêm thực quản.

• Vỡ phình mạch do dị dạng mạch máu.

• Chảy máu đường mật.

• Ung thư thực quản.

• Polyp thực quản.

Nguyên nhân hiếm gặp:

• Viêm tá tràng ăn mòn.

• Lao hoặc giang mai dạ dày.

• Polyp dạ dày.

Nhóm bệnh toàn thân

• Do suy gan.

• Do bệnh máu (bạch cầu cấp mạn, giảm tiểu cầu, suy tủy….).

• Do dùng thuốc: Aspirin, Corticoid…

• Do urê máu tăng, ngộ độc kim loại nặng (chì, thủy ngân, asen…).

• Bệnh viêm thành mạch dị ứng (Schoelein – Hénoch).

Một số bệnh khác hiếm gặp hơn:

• Đa chấn thương.

• Sau chấn thương sọ não.

• Sau suy hô hấp nặng.

• Sau suy thận nặng.

• Sau bỏng nặng.

• Nhiễm khuẩn huyết.

Triệu chứng của bệnh xuất huyết tiêu hóa:

Trệu chứng lâm sàng:

Dấu hiệu báo trước:

• Đau vùng thượng vị dữ dội, đột ngột hơn mọi ngày, nhất là ở bệnh nhân có loét dạ dày, tá tràng.

• Cảm giác cồn cào, nóng rát, mệt lả sau uống Aspirin hoặc Corticoid…

• Khi thời tiết thay đổi (từ nóng sang lạnh, hoặc từ lạnh sang nóng), sau gắng sức tự nhiên thấy: chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi, thoáng ngất, lợm giọng, buồn nôn và nôn.

• Bệnh nhân đang trong đợt viêm nhiễm đường mật cấp.

Triệu chứng cơ năng:

Nôn máu: là lý do khiến bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu. Tùy theo vị trí máu chảy và mức độ chảy máu mà tính chất của chất nôn khác nhau.

• Số lượng từ vài chục ml đến hàng lít.

• Màu sắc: có thể từ  đỏ tươi, màu hồng lẫn dịch tiêu hoá hoặc màu nâu sẫm.

• Tính chất máu  nôn ra có thể máu tươi ra ngoài mới đông, có thể thành cục (bằng hạt ngô, hạt lạc), có thể chỉ là các gợn đen như hạt tấm lẫn với thức ăn  hoặc dịch nhầy.

Đại tiện phân đen: là lý do bệnh nhân đi khám hoặc vào viện cấp cứu.

• Khi lượng máu chảy vào ống tiêu hoá từ 60 ml trở lên, phân bắt đầu có màu đen.

• Khi máu chảy số lượng nhiều phân có màu đen bóng, nhão, khắm.

• Khi một lượng máu lớn, chảy ồ ạt vào lòng ống tiêu hóa, phân có thể ngả sang màu đỏ.

• Khi máu ngừng chảy, phân số lượng ít đi, thành khuôn và màu sắc dần dần trở về màu vàng. Phân vàng là một tiêu chuẩn lâm sàng khẳng định chắc chắn máu đã ngừng chảy.

Các dấu hiệu khác:

• Hoa mắt, chóng mặt, lo sợ.

• Mệt lịm, có khi vật vã.

• Thở nhanh, vã mồ hôi.

• Tiểu ít, có khi không tiểu được.

Triệu chứng thực thể:

• Da niêm mạc xanh nhợt, chân tay lạnh, nổi da gà.

• Mạch nhanh, có khi không bắt được mạch.

• Huyết áp tâm thu có thể giảm, có khi không đo được.

• Nhiệt độ có thể tăng nhẹ (37⁰5 – 38⁰C).

Thể nặng có thể có sốc

• Tình trạng lơ mơ, lạnh  các đầu chi, vã mồ hôi.

• Mạch nhanh, nhỏ khó bắt, huyết áp tụt dưới 80 mmHg.

Cần làm gì khi bị xuất huyết tiêu hóa ?

• Đa số bệnh nhân tới viện vì các triệu chứng nôn ra máu và đi ngoài phân đen, thường là mất máu mức độ vừa tới nặng, thậm chí nhiều trường hợp vào viện trong tình trạng cấp cứu. Tuy vậy ngay cả khi không có bằng chứng của bệnh xuất huyết tiêu hóa, bệnh nhân chỉ có các triệu chứng như đau bụng vùng thượng vị, hoặc đau bụng khi dùng các thuốc có hại cho dạ dày, hoặc bệnh nhân xanh xao, hoa mắt, chóng mặt… cũng cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh tuyệt đối không được chủ quan.

Cách phòng bệnh xuất huyết tiêu hóa:

• Không nên uống rượu bia, hút thuốc lá quá nhiều, đặc biệt là các loại rượu mạnh.

• Không dùng các thuốc và thức ăn có hại cho dạ dày. Nên ăn tăng cường chất xơ và rau qủa để dạ dày hoạt động tốt hơn.

• Nên có ý thức tự bảo vệ sức khỏe của mình bằng cách đi kiểm tra sức khỏe định kỳ.

• Đối với những bệnh nhân đang trong thời gian điều trị xuất huyết tiêu hóa cần dùng các thức ăn mềm, ăn thành nhiều bữa từ 4-5 bữa / ngày.

• Nên ăn nhiều đồ ăn chứa tinh bột và chất khoáng như: cơm, mỳ, khoai và nhiều loại hoa quả chín, rau củ, sữa. Chúng chứa nhiều kali, có tác dụng giúp tiêu hóa tốt, giảm huyết áp ở người bệnh. Trung bình một quả chuối có 400mg kali, tương đương với 1 ly nước cam hay một củ khoai tây nướng.

• Tránh ăn thức ăn lên men chua, ăn nhiều muối, đồ cay nóng và nước ngọt có gas gây khó khăn cho bệnh nhân trong việc tiêu hóa, làm giảm chức năng gan, thận tăng nguy cơ của bệnh.

• Năng lượng trong khẩu phần nên giảm bớt để tránh tăng cân, giảm nhẹ hoạt động cho cỗ máy tiêu hóa và tuần hoàn. Mức năng lượng đưa và cơ thể nên dừng ở 30 – 35 Kcal / kg cân nặng / ngày.

Việc điều trị xuất huyết tiêu hóa phải tùy thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ, nguyên nhân, vị trí chảy máu… Ngoài việc điều trị triệu chứng, cần ổn định các chức năng sống khi bị mất máu nặng, kết hợp dùng các thuốc co mạch, giảm tiết, kháng sinh… Bệnh nhân có thể được chỉ định nội soi can thiệp, qua đó rất nhiều trường hợp xuất huyết đã được xử lý tốt như: xử trí xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày – tá tràng, xử lý giãn tĩnh mạch thực quản bằng thắt vòng cao su…

Nguồn Bài Viết: Tổng Hợp Internet